Blog van de boswachter: Stuivend zand in de duinen
Natuur Loop eens over een strandslag tijdens harde westenwind of storm. Het zand stuift op en vormt soms prachtig tijdelijk vormgegeven hopen met geometrische precisie. Heel vervelend als je naar het strand wilt, want dan komt er zand in je ogen. Achter de duinen ligt dan een spray van zandkorreltjes die alles bedekt. Er komt niet alleen zand maar ook kalk mee. Loop je over de groene route van de Buitenmuy, kijk dan eens naar het stuifzand in het wilgenbos.Het meeste stuivende zand komt van het strand en de zeereep. Maar ook op andere plekken kan het zand gaan stuiven. Door graverij van konijnen of vertrapping door Schotse Hooglanders zijn stuifkuilen ontstaan. Als de wind vat krijgt op zo’n zandplek, kan deze uitwaaien tot het grondwaterniveau. Ook in het vrije deel van de Slufter zijn stuivende delen: vaak komt dit door intensieve betreding van spelende kinderen.
In de stuifkuil
Het is bijzonder om in zo’n stuifkuil te staan: de horizon verdwijnt en je ziet alleen nog zand en de oude humuslagen. Deze zijn te herkennen aan een andere kleur met vaak een wat stevige structuur. Op de bodem liggen vaak lege slakkenhuisjes, botjes en schedeltjes van konijnen. Het zand is weggestoven en deze zwaardere stukjes zijn overgebleven.
Over de top van de kuil verdwijnt het stuifzand over de achterliggende duinen. Dit zand komt als een dikke waaier over de bestaande vegetatie te liggen. In dat zand zit veel kalk dat lang geleden door regenwater diep in de bodem is terechtgekomen. Op veel plekken in Nederland is de vegetatie de laatste tientallen jaren belast met stikstof van verkeer (stikstofoxides) en landbouw (ammoniak). Als de aanwezige vegetatie verdwijnt onder dit stuifzand, kan de stikstof zijn werk niet meer doen.
Zandloopkevers en oeverzwaluwen
De plekken achter de stuifkuilen bieden zo volop kansen voor een veelheid aan dieren en planten vanwege deze schrale bodems. Al heel vroeg in het voorjaar, als de bodem opwarmt, worden de basterdzandloopkevers actief. Het zijn prachtige, bronskleurige kevers die heel snel kunnen lopen en vliegen. Met grote kaken vangen ze kleine maar soms ook grote insecten. De larven leven in gaatjes in die nieuwe waaier van zand en hebben al een enorme kop met kaken.
De laatste jaren broeden er steeds meer oeverzwaluwen in de stuifkuilen. Dit leuke vogeltje graaft zijn meterlange nest in de oude humuslaag, waar het immers wat steviger is. In de Slufter zijn twee nestplekken afgeschermd met touwen om deze bruine zwaluwtjes in het broedseizoen rust te geven. Ze doen het goed de laatste jaren: zo waren tot eind augustus vorig jaar nog jonge zwaluwen in de nestholtes, mogelijk van een tweede of derde legsel. Ook in de Eierlandse Duinen was een kleine kolonie gevestigd in een stuifkuil.
Deze maand worden drie nieuwe stuifkuilen in de buurt van Westerslag aangelegd: zij gaan daar voor meer diversiteit in de duinen zorgen. Ook neutraliseren zij dus de effecten van de neerslag van stikstof uit de atmosfeer. Lees daar hier meer over.
Tekst en foto’s: Dick Schermer, boswachter Staatsbosbeheer Aanleg stuifkuilen