Annetje Capitain (links) en Ineke Vonk
Annetje Capitain (links) en Ineke Vonk

’t Walvisvaarders Huisje onderwerp van documentaire

Laatste nieuwsberichten
Tekst: Willem Meuleman

’t Walvisvaarders Huisje, verhalen van cultureel erfgoed op Texel. Dat is de naam van een nieuwe documentaire, die op maandag 18 mei online gaat tijdens de Internationale Museumdag. De documentaire is gemaakt in het kader van het internationale project Pericles, waarin academische instituten uit verschillende landen werken aan een duurzaam beheer van het cultureel erfgoed van zee- en kustgebieden in Europa.

Het initiatief tot het maken van deze film komt van de Universiteit van Wageningen. De onderzoeksgroep Environment Policy (Milieubeleid) neemt deel aan Pericles. Dat begon een jaar geleden en de regio Waddenzee is één van de speerpunten van het onderzoek. Een van de ambities van Pericles is het cultureel erfgoed van de kusten en maritieme regio’s van Finland tot Portugal te onderzoeken en in beeld te brengen.

Enthousiasme over presentatie
In verband daarmee brachten vertegenwoordigers van en uit verschillende landen in april vorig jaar een bezoek aan Texel. Ze bezochten onder meer het Koninklijk Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). Op het programma stonden ook een presentatie over de Texelse walvisvaart door Ineke Vonk-Uitgeest en een bezoek aan ’t Walvisvaardershuisje aan de Herenstraat in Den Hoorn. Twee onderzoekers en docenten van de Universiteit van Wageningen, Loes Witteveen en Pauline van Tuyll, waren zo enthousiast over het huisje, dat ze besloten er een documentaire over te maken.

Zoektocht
In de film vertellen historicus en vissersvrouw Ineke Vonk-Uitgeest en eigenaar van het huisje Annetje Capitain-Bendien over de zoektocht naar de verhalen achter ’t Walvisvaarders Huisje. De ouders van Annetje kochten het huis begin jaren zestig in een totaal verwaarloosde staat. Zij restaureerde het pand met heel veel respect voor het authentieke interieur van het huis.

Gewoon?
Tot ruim tien jaar geleden dacht iedereen dat het huisje ‘gewoon’ één van de drie loodshuisjes was, die fraai naast elkaar staan in de Herenstraat. Tot de Texelse Wilma Eelman zich tijdens een Open Monumentendag verbaasde over het rijke interieur. Zij tipte Ineke Vonk-Uitgeest, die al jaren bezig was met het bestuderen van de walvisvaart op Texel. Zij ontdekte dat twee walvisvaarders in het huisje woonden: Klaas Daalder en zijn vrouw Marritje en later hun dochter Trijntje met walvisvaarder Simon Walig uit Huisduinen. In 2011 kreeg het huisje de naam ’t Walvisvaarders Huisje. Sindsdien worden zijn er in de zomer wekelijks openstellingen met rondleidingen door vrijwilligers.

Verrassende inkijk
Maar voordat het zover was vond er een interessante en spannende zoektocht plaats. Dat blijkt uit de documentaire. De film laat zien hoe het mogelijk is goed om te gaan met de Nederlandse geschiedenis en hoe cultureel erfgoed duurzaam kan worden beheerd. Daarnaast krijgt de kijker een verrassende inkijk op het leven van de walvisvaarders uit Den Hoorn en hun avonturen in de achttiende eeuw.

Annetje Capitain-Bendien, de huidige eigenaar in de documentaire: “Als kind kwam ik vaak met mijn ouders op Texel. Mijn vader was gek op de wilde orchideeën en de lepelaars. Mijn ouders hoorden dat er een huisje leeg stond in Den Hoorn, maar dat het wel moest worden opgeknapt. In 1961 schreef mijn vader een brief aan het gemeentebestuur. Het viel niet mee om een architect te vinden, die het in de oude staat wilde restaureren. Als kind realiseerde ik mij niet dat we in een bijzonder huisje woonden. Gaandeweg werd ik mij daarvan bewust. De ontdekking dat er walvisvaarders hadden gewoond gaf een extra dimensie.”

Onzeker
Gewoonlijk is ’t Walvisvaarders Huisje in de zomermaanden op maandagmiddag open voor bezoekers. Vrijwilligers vertellen dan niet alleen over de geschiedenis van het pand en zijn bewoners, maar ook over de Texelse walvisvaart in de achttiende eeuw. Wanneer het huisje weer wordt opengesteld is door de coronacrisis onzeker. In het pand is het moeilijk, zo niet onmogelijk, mensen rond te leiden volgens de regels van de nieuwe anderhalvemetermaatschappij.

De film gaat op maandag 18 mei online op de vernieuwde website van ’t Walvisvaarders Huisje en de websites van Museum Kaap Skil, de Universiteit van Wageningen en van de Europese partners in het project Pericles.
't Walvisvaarders Huisje in Den Hoorn